Μια άποψη περί της οικογενειακής ιστορίας

6:04 π.μ. γιαννης , εαμ , εμφυλιοσ , σταθησ , σταυρος , χρηστος 0 Comments

Μια δημοσίευση που ήθελα πολύ καιρό πριν να κάνω, από όταν ξεκίνησε η page στο Facebook, με το οικογενειακό όνομα, μα όλο το ανέβαλα. Ακόμα και τώρα δεν την έχω ολοκληρώσει, μα η ουσία βγαίνει.

Οι άνθρωποι έχουμε την τάση να πιστεύουμε και δεχόμαστε την ιστορία ως πραγματικά γεγονότα, έτσι όπως αναγράφονται.
Αυτό φυσικά είναι λάθος, μα δεν είναι σκοπός μου να το αναλύσω, επειδή θα πρέπει να μιλήσουμε για πολλά, όπως πατριδολαγνεία, εθνοκαπηλία, συμφέροντα, καπιταλισμό, κλπ.
Ακόμα χειρότερα όμως, έχουμε την τάση να ηρωοοποιήσουμε πρόγονους και καταστάσεις, δίνοντάς τους πολλές φορές και μια υπεράνθρωπη υπόσταση. Και αυτό είναι αρχής εξ' αρχής ολέθριο λάθος. Όσο και αν ακούγεται η πίστη τέτοιων πραγμάτων οδηγεί σε καταστάσεις CharlieHebdo, λαμβάνοντας φυσικά υπόψη πως η σκέψη υπάρχει από την πράξη, ωστόσο αυτή η σκέψη είναι που δίνει το στίγμα στις κοινωνίες εκκολάπτοντας "αυγά φιδιών".

Αν το δούμε καθαρά λοιπόν, ο πολιτισμός, ενίοτε, αρχίζει όταν αρχίζουμε να αμφισβητούμε τους προγόνους. Αν δεν αμφισβητούσαμε ποτέ τους προγόνους θα ήμασταν ακόμη στο στάδιο των Νεάντερνταλ.
Άλλες φορές η αμφισβήτηση των προγόνων οδηγεί σε παρακμή. Χρειάζεται πολύ οξυμένη αίσθηση της αρμονίας για να καταλαβαίνουμε πότε πρέπει να ακολουθούμε τα ίχνη των προγόνων και πότε πρέπει να παρεκκλίνουμε.Αλάθητες οντότητες υπάρχουν μόνο στην χριστιανική γραμματεία (ο γιαχβέ και ο πάπας).
Οι δικοί μας πρόγονοι ήταν άνθρωποι με σάρκα και οστά. Κατά συνέπεια εκτός απο προτερήματα είχαν και ελαττώματα. Χρέος μας είναι με κοφτερή ματιά να διακρίνουμε τα μεν απο τα δέ και τα μεν προτερήματα να τα μιμούμαστε τα δέ ελαττώματα να τα αποφεύγουμε. Να μαθαίνουμε απο τα λάθη των προγόνων. Για παράδειγμα, ο πολυσυζητημένος Μ. Αλέξανδρος έκανε σπουδαία κατορθώματα. Το ερώτημα είναι "Εφ' όσον ήταν θνητός δεν είχε άραγε ελαττώματα ;" Σαφώς και είχε θα ήταν αδύνατο να μην είχε. Δεν θα μπούμε ούτε σε αυτή την ανάλυση, δεν είναι ο σκοπός, αν κάποιος θέλει, ας ψάξει τα σχετικά κείμενα από τον Αρριανό.

Ο Δημήτρης Γληνός, το 1914, στο άρθρο του «Προγονοπληξία και Προγονολατρεία» που περιέχεται στο βιβλίο του «Ένας άταφος νεκρός», έγραφε το εξής:

«Προγονοπληξία και ψευδοκλασικισμός (δηλαδή τυπολατρεία), κυριάρχησαν μέχρι τούδε εις τας τάξεις των πνευματικών ιθυντόρων… Από την τοιαύτην προγονοπληξία και τον τοιούτον ψευδοκλασικισμόν, πρέπει να απαλλαγεί η παιδεία. Εις την λατρείαν και την καλλιέργειαν τοιούτων ιδανικών όσον περισσότερας ώρας παρέχεις, τόσον μεγαλυτέρας βλάβης γίνεσαι πρόξενος…»

Εν προκειμένω «Ο άταφος νεκρός» του Γληνού είναι η αρχαιοελληνική κληρονομιά την οποία έχουμε κάνει (εθνική) παντιέρα που την υψώνουμε υπερηφάνως εν παντί καιρώ και με κάθε ευκαιρία για να δηλώσουμε, καυσιολογώντας αμετροεπώς, την ένδοξη καταγωγή μας, επιχειρώντας έτσι να συγκαλύψουμε άρον άρον τη σύγχρονή μας πολιτισμική, ηθική, κοινωνική και πολιτική μας ένδεια παραπέμποντας στο ένδοξο παρελθόν των «προγόνων» μας, επειδή έτυχε να γεννηθούμε σε τούτο τον τόπο όπου αυτοί, 2.500 χρόνια πριν, μεγαλούργησαν.
Βάζω τη λέξη «πρόγονοι» σε εισαγωγικά, γιατί είναι αστειότητες το να μιλάμε για «εξ αίματος» καταγωγή από τους αρχαίους Έλληνες, καθώς σε τούτο τον τόπο στο διάβα των αιώνων πέρασαν φυλές και φυλές, εθνότητες κι εθνότητες, και «Κύριος οίδε» από που κρατάει η σκούφια του καθενός μας.

Και παρεμπιπτόντως, αναφέροντας τους αρχαίους Έλληνες, να θυμίσω πως η καταγωγή του ονόματος, η ρίζα του, δεν είναι καν ελληνική, αλλά προέρχεται από την Ρωμαϊκή αυτοκρατορία και μάλιστα επί της παρακμής της. Η συνέχεια του είναι στο Βυζάντιο, ένα θεοκρατικό κράτος που ήταν και ένα από τα ελάχιστα κράτη στον κόσμο που επικρατούσε ο σκοταδισμός, η βια, η έλλειψη τεχνών, πνευματικής κουλτούρας και ουσιαστικών ανθρωπινών ελευθεριών.
Βλέπετε το Βυζάντιο δεν ήταν μόνο τα χρυσοποίκιλτα παλάτια που δείχνουν οι ταινίες και οι φωτογραφίες στα βιβλία. Ο αυτοκράτορας Φωκάς ήταν ψυχοπαθής, ο Ιουστινιανός ο Δεύτερος, ο Μιχαήλ ο Τρίτος, επίσης το ίδιο.
Ο Βούλγαρος Βασιλιάς Κρούμμος ωμός φονιάς. Όπως και ο Κωνσταντίνος, ψυχωτικός, φονιάς και τέλος πάντων οι αδελφοκτονίες, αιμομιξίες και δολοπλοκίες έχουν γράψει μια άλλη ιστορία στο -και καλά- λαμπερό Βυζάντιο.
Το Βυζάντιο που ούτε καν ελληνικό ήταν. Αν και ο όρος βυζαντινός προέρχεται από την ονομασία της αρχαίας πόλης (του Βυζαντίου), που είχε ιδρυθεί από το Μεγαρέα Βύζαντα, εκεί όπου το 324 άρχισε να κτίζεται και το 330 εγκαινιάστηκε η Κωνσταντινούπολη, είναι ως προς το αντικείμενο που σήμερα ορίζει στην ιστορική επιστήμη ένας όρος τεχνικός, που δεν ήταν σε χρήση στην ίδια εκείνη περίοδο την οποία προσδιορίζει. Σε όλη τη μακρόχρονη περίοδο, που αναφέρεται χρησιμοποιείται ο όρος ρωμαϊκός. Ο αυτοκράτορας λεγόταν "βασιλεύς Ρωμαίων". Ο όρος, εξ άλλου, ελληνικός κυριαρχεί (όχι με την έννοια του "Εθνικού" - ειδωλολατρικού, αλλά του εθνικού - φυλετικού) ιδίως μετά το 1204, που δημιουργούνται καθαρά ελληνικά κράτη (αυτοκρατορίες ή δεσποτάτα) στην Ήπειρο, το Μοριά, τη Νίκαια, την Τραπεζούντα, που επιβίωσε και λίγα χρόνια μετά την Κωνσταντινούπολη.
Το ότι αμέσως μετά την πτώση του Βυζαντίου το όνομα Ρωμαίος έγινε Ρωμιός, υποδηλώνοντας υποτιμητικά τους ελληνικής καταγωγής, ξεκίνησε σαν ατόπημα της ρήσης -που αποδίδεται και όχι επαληθευμένα- στον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο, τον τελευταίο Βυζαντινό αυτοκράτορα, που φέρεται να είπε, για την Κωνσταντινούπολη:

"Ελπίδα και χαράν πάντων των Ελλήνων".

Στον Κωνσταντίνο Παπαρρηγόπουλο ανήκει η ονομασία του Βυζαντίου ως "Χριστιανικού Κράτους του Μεσαιωνικού Ελληνισμού" και αυτό λόγω της καθιέρωσης της ελληνικής ως επίσημης γλώσσας του αυτονομημένου κράτους, ώστε να αποκόψει τα δεσμά του από την Ρώμη.
Προχωρώντας προς το σήμερα, να θυμίσω πως μετά τη δεκαετία του 1920, το τρίπτυχο «πατρίς, θρησκεία, οικογένεια» προσαρτήθηκε με μεγαλύτερη ευκρίνεια στον καθεστωτικό λόγο. Μια εποχή που άρχισε να υπάρχει και αλλοίωση της ιστορίας με εξιδανίκευση των προγόνων και της αρχαιολατρείας. Είναι αυτονόητο ότι η διάδοση της φράσης, μετά τη δεκαετία του 1930, συνέβαλε στον συνεχή εμπλουτισμό της όσον αφορά το περιεχόμενο.
Και ετσι φτάσαμε δεκαετίες μετά να λέμε:

«Εμείς και οι αρχαίοι»…

Φτάσαμε στο σημείο να πιστεύουμε πως είμαστε ανώτεροι από άλλους λαούς. Διαβάζουμε ακόμα πως όλη η ανθρωπότητα δημιουργήθηκε από τους Έλληνες.
Διχασμένο το βλέμμα μας, διχασμένα και τα αισθήματα, κι οι σκέψεις βραχυκυκλωμένες ή και διχαστικές, όταν διατυπώνονται με την αυταρέσκεια του δογματίζοντος θυμού. Αγαπάμε τους αρχαίους αλλά η αγάπη μας αυτή όλο και πιο σπάνια ωριμάζει μέσα στη γνώση, απλώς την κληρονομούμε και αυτήν, σαν ένα σχήμα, σαν ένα σταθερό στοιχείο του περιβάλλοντός μας, όπως η θάλασσα ή ο πάλαι ποτέ αττικός ουρανός, ή σαν ένα χρέος ανάμεσα σε τόσα άλλα.
Κι αν μετρήσει κανείς πόσοι είναι, και πόσο επικίνδυνοι, οι ωμοί έμποροι αυτής της αγάπης, καθώς και οι παραχαράκτες και οι μυθολόγοι της, αν μετρήσει πόσε φορές η «ευγενής καταγωγή» έγινε άθλιο ιδεολόγημα στο άναρθρο στόμα και στα βίαια χέρια αυταρχικότατων, αντιδημοκρατικών καθεστώτων, αν μετρήσει πόσα ανομήματα, αστοχίες και υπερβολές αθωώνουμε με το άλλοθι των γονιδίων, αν μετρήσει πόσες εκδοχές του εθνικισμού στρέβλωσαν, καταφαύλισαν και στραγγάλισαν τον αρχαίο λόγο για να αναζητήσουμε εκεί τη νομιμοποίηση του παράφορου μεγαλοϊδεατισμού, του φαιού σωβινισμού τους (κλέβοντας μισή φράση εδώ, νοθεύοντας αγρίως μια άλλη παρακάτω ή παριστάνοντας σαν αυθεντική μιαν αποδεδειγμένα κίβδηλη, ώστε να βολευτούν τα σχηματάκια που έχει προκατασκευάσει το παραλήρημά τους), καταλήγει να σκεφτεί και να πιστέψει ότι ο πλούτος που μας κληρώθηκε δεν είναι πάντοτε και μόνο ευλογία αλλά και κατάρα, σαν ένα φως που μας τυφλώνει, σαν μια σειρήνα που μας παίρνει τα μυαλά και μας καταποντίζει, ενόσω εμείς αποκοιμιόμαστε στον ίσκιο της ψευδαίσθησής μας ότι απολαμβάνουμε την αίγλη των «προγόνων» μας.

Με ιδεολογικοποιημένη μονοτονία κι άφρονα προγονοπληξία, εξάγουμε το μεγαλείο της αρχαιότητας και στηρίζουμε στη φήμη της την ψευδαίσθηση της εθνικής μας καταξίωσης συμπεριφερόμενοι ωσάν όλοι οι λαοί της γης να μας χρωστάνε, κι όλα τα σχέδιά μας για να προσελκύσουμε τουρίστες, κι άλλους τουρίστες, θεωρούμε όμως αδιανόητο και απολίτιστο το δικαίωμα των ξένων να διαμαρτύρονται με επιστολές στις εφημερίδες της πατρίδας τους για την κατάντια των μουσείων μας και γενικότερα των αρχαιολογικών χώρων, αλλ’ εμείς έχουμε και πάλι εύκολη την απάντηση, ξεσπαθώνοντας για άλλη μια φορά εναντίον των ανθελλήνων που έχουν ψωμοτύρι τις εις βάρος μας συνωμοσίες.
Δεν πρέπει να παραβλέπουμε πως οι όχλοι ποτέ δεν δίψασαν γι' αλήθειες. Αποστρέφονται ολοφάνερα τα πράματα που τους δυσαρεστούν, και προτιμούν να θεοποιούν την πλάνη, αν η πλάνη τους γοητεύει. Εκείνος που ξέρει να τους προκαλεί ψευδαισθήσεις, γίνεται εύκολα ο αφέντης τους, και εκείνος που προσπαθεί να τους απαλλάξει από τις ψευδαισθήσεις τους γίνεται πάντοτε το θύμα τους.

Για να σταθώ όμως στο όνομα και τους υπαρκτούς ούτως ή άλλους πρόγονους, χωρίς να τους δίνω ηρωοποίηση, βλέπουμε πως σύμφωνα με τα διασωθέντα στοιχεία, ήταν απλοί άνθρωποι καθημερινοί, με ελαττώματα, προτερήματα, ανασφαλείς.
Βλέπουμε όμως και κάτι ακόμα, πιο σημαντικό. Πως ήταν άνθρωποι με ιδεολογία και όχι ιδεολογήματα. Πως οι περισσότεροι ήταν αντιφασίστες, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα τον Στάθη Καναβό, που μαζί με τους Άρη Βελουχιώτη, Νίκο Μπελογιάννη, Νικολόπουλο, Κλάπα, Ρουμπέα, Μπλάνα, Ωριών, Κουλαμπά, Ακρίτα, Βασίλη Μπράβο, Τάκη Δορκοφίκη, Γιάννη Καραμούζη, Ηλία Δεδούση και Στέλιο Διακουμογιαννόπουλο, ήταν αυτοί που οργάνωσαν το σχέδιο για το πνίξιμο των φασιστών στην πηγάδα του Μελιγαλά. Ή τον Σταύρο Καναβό του ΕΑΜ-ΕΛΛΑΣ, τον Χρήστο Καναβό (που έγινε και η γνωστή ταινία: "Μάθε παιδί μου γράμματα"), μα και τον Γιάννη Καναβό, αναρχικό, που την περίοδο του Β' παγκοσμίου πολέμου, με τον Καστοριάδη και άλλους αντιφασίστες από Ελλάδα, Ιταλία και Γερμανία, έκαναν σαμποτάζ στους τακτικούς στρατούς ασχέτως χώρας, αρνούμενοι να γίνουν κιμάς για τα συμφέροντα των ισχυρών, αρνούμενοι να πέσουν στην παγίδα εθνών και σημαιών.
Έχω την αίσθηση πως αυτοί οι απλοί άνθρωποι, που στον καιρό τους έκαναν αυτό που πίστευαν, δεν θεωρούσαν εαυτόν ως ήρωες, ούτε και είχαν αρχαιοελληνικά πρότυπα και κατάλοιπα. Ούτε καν χριστιανικά.
Θέλω να καταλήξω λοιπόν, πως σήμερα, αρκετοί από εδώ, προφανώς έχουν διαφορετικά πιστεύω από κάποιους πρόγονους ή κατόχους του ονόματος, που παρεμπιπτόντως είναι κοινή η ρίζα (ισχύει για όλα σχεδόν τα επώνυμα) και ίσως αυτό να μην τους αρεσει ή και να τους προκαλεί σύγχυση.
Όπως και να έχει όλα αυτά έχουν συμβεί.
Προσωπικά τιμώ τους ανθρώπους που στις φυλακές και στα οδοφράγματα έγραψαν την ιστορία του ανθρώπου, πέρα από επώνυμα, πέρα από θρησκείες, πέρα από κάθε τι.

Σ’ αὐτὸ τὸν κόσµο, που ολοένα στενεύει, ὁ καθένας µας χρειάζεται όλους τους άλλους. Πρέπει ν’ αναζητήσουµε τὸν άνθρωπο, όπου και νὰ βρίσκεται.
Ὅταν στον δρόµο τῆς Θήβας, ὁ Οἰδίπους συνάντησε τὴ Σφίγγα, κι αὐτὴ του έθεσε τὸ αἴνιγµά της, η απόκρισή του ήταν:

"ο άνθρωπος". 

Τούτη ἡ ἁπλὴ λέξη χάλασε τὸ τέρας.
Εχουµε πολλά τέρατα νὰ καταστρέψουµε. Ας συλλογιστούμε τὴν απόκριση τοῦ Οιδίποδα. Ο Άνθρωπος. Χωρίς επώνυμα και ελιτισμούς.
Ο εξεγερμένος κόσμος ακολουθεί μόνο τον εαυτό του και τους συντρόφους του. Δεν αποδέχεται τις ιεραρχίες, προσδιορίζει την δράση του και επιτίθεται. Είσαι ότι πράττεις, δεν αρκεί να λες θεωρητικά πράγματα χωρίς να δεσμεύεσαι επί της ουσίας στην πράξη. Ελεύθεροι άνθρωποι είναι αυτοί που ρισκάρουν για μια κοινωνία ισότητας και αλληλεγγύης, είναι αναμμένα φυτίλια που, ανά πάσα στιγμή, προκαλούν εκρήξεις παρασέρνοντας στην καταστροφή το κόσμο της εξουσίας.

Εδώ μέσα, σε αυτή την σελίδα, μα και όπου αλλού, με το ίδιο επώνυμο, είμαστε άνθρωποι από κάθε γωνιά του πλανήτη. Με διαφορετικές κουλτούρες,γλώσσα, ήθη, θρησκείες, άθεοι, στρέιτ, γκέι, κλπ.
Ας βαδίσουμε αποδεχόμενοι την διαφορετικότητα, χωρίς προγονολατρείες και χωρίς να επιβάλουμε με λεκτική βια τα δικά μας πιστεύω και αυτά που νομίζουμε ή ευελπιστούμε και ως πραγματικότητα των άλλων.
Η σελίδα δημιουργήθηκε για μια αναζήτηση ανθρώπων με το ίδιο όνομα, για ανταλλαγή απόψεων, ιδεών και πολιτισμού, για μια διερεύνηση της καταγωγής χωρίς προκαταλήψεις, χωρίς λεκτικές κορόνες, χωρίς ανάγκη ανάδειξης ψεύτικων ηρώων.