Dr. Πάνος Καναβός: Κάθε κράτος αντιλαμβάνεται διαφορετικά την καινοτομία στα φάρμακα

4:45 μ.μ. πανος , pesron , today 0 Comments

Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής της Υγείας στο London School of Economics και σύμβουλος πολλών διεθνών Οργανισμών και Υπουργείων αναπτυσσόμενων χωρών σε θέματα μεταρρυθμίσεων υγειονομικής πολιτικής ο Πάνος Καναβός.

Ιδιαίτερα διαφωτιστικές σχετικά με το πως προσδιορίζεται από ένα κράτος η καινοτομία σε ένα φαρμακευτικό σκεύασμα ήταν η τοποθέτηση του Καθηγητή του London School of Economics (LSE), Πάνου Καναβού, στο πρόσφατο συνέδριο Healthworld. Την ομιλία του ο καθηγητής, και σύμβουλος του κ. Γεωργιάδη, αναφέρθηκε στη σημασία των ελέγχων των νέων τεχνολογιών που εισάγονται στην πολιτική θεραπευτικής αγωγής μιας κοινωνίας και η οποία αποτελεί αποκλειστική ευθύνη του κράτους. Το βασικό συμπέρασμα ήταν ότι σε πολλές περιπτώσεις τα κράτη δεν συμφωνούν στον χαρακτηρισμό ενός φαρμάκου ως καινοτόμο και φυσικά υιοθετούν εντελώς διαφορετική πολιτική αποζημίωσης από τιυς ασφαλιστικούς φορείς.

Σύμφωνα με τον κ. Καναβό, αφετηρία για τα συστήματα υγείας τα οποία διαθέτουν περιορισμένους πόρους και πρέπει να ξοδεύουν για νέες τεχνολογίες, είναι να προσδιορίζεται η αποτελεσματικότητα και η αποδοτικότητα που σχετίζονται με τα νέα φάρμακα. Για το λόγο αυτό, επιβάλλεται να ελέγχονται οι μεθοδολογίες αξιολόγησης στις χώρες του ΟΟΣΑ.

Ο κ. Καναβός αναφέρει δύο βασικά ερωτήματα τα οποία πρέπει να απαντώνται. Πρώτον, το ποια είναι η σχέση μια νέας τεχνολογίας με ένα παλιότερο φάρμακο, δηλαδή αν είναι το ίδιο, λιγότερο ή περισσότερο αποτελεσματική. Αν είναι δε περισσότερο αποτελεσματική, πόσο ακριβώς περισσότερο. Συμβάλλει δηλαδή σε καλύτερο προσδόκιμο ή ποιότητα ζωής; Ή και στα δυο; Συνήθως πρέπει να εξασφαλίζει και τα δυο.

Το δεύτερο ερώτημα είναι κατά πόσο το κόστος ανταποκρίνεται στην αποτελεσματικότητα, δηλαδή κατά πόσο αξίζει αυτή η δαπάνη (value for money), ένα ερώτημα που είναι περισσότερο υποκειμενικό.

Για την απάντηση των συγκεκριμένων ερωτημάτων η πανεπιστημιακή κοινότητα και οι ερευνητές βασίζονται σε μελέτες και έρευνες στις οποίες πλέον παρατηρείται μια τάση να αυξάνεται η γνώμη και η συμμετοχή των ασθενών. Είναι δηλαδή επιστημονικές αλλά και κοινωνικές αναλύσεις

Τα συστήματα κόστους/αποτελεσματικότητας

Σύμφωνα με τον κύριο Καναβό, πριν 2 χρόνια ξεκίνησε μία μελέτη που αφορούσε 300 περίπου σκευάσματα, αντίστοιχες διαγνώσεις καθώς και τις αποφάσεις των οργανισμών φαρμάκων (των αντίστοιχων ΕΟΦ) σε Σκοτία, Σουηδία, Αυστραλία, Αγγλία και Καναδά. Η έρευνα μας έδειξε το εξής παράδοξο: Τεχνολογίες που σε μία χώρα είχαν αξιολογηθεί θετικά και είχαν πάρει το δρόμο τους να ενταχθούν στη θετική λίστα φαρμάκων των χωρών αυτών, σε άλλες χώρες είχαν αξιολογηθεί εντελώς αρνητικά. Κι εκεί πάμε στην ανάγκη να εισάγουμε στη μεθοδολογία των εγκρίσεων την αντικειμενικότητα.

"Διαπιστώσαμε συγκεκριμένα ότι, στον Καναδά το 40% των 300 τεχνολογιών που εξετάσαμε δεν καλύπτεται από τους φορείς ασφάλισης, το 40-45% καλύπτεται με βάση συγκεκριμένα κριτήρια και μόνο το 5% καλύπτεται απόλυτα. Αντίθετα στη Σουηδία οι περισσότερες τεχνολογίες καλύπτονται, κάποιες λιγότερες με κριτήρια και ένα μικρό ποσοστό δεν καλύπτεται".

Άρα η προσβασιμότητα στις θεραπείες, τονίζει ο κ. Καναβός, εξαρτάται από την αντιμετώπιση που έχει η κάθε χώρα για την τεχνολογία αυτή και άρα είναι πολύ μεγάλη η σημασία για τη σχέση κόστους αποτελεσματικότητας για συγκεκριμένες χώρες. Επίσης, κάθε χώρα χρησιμοποιεί διαφορετικά τη μεθοδολογία ανάλυσης κόστους αποτελέσματος. Υπάρχουν λοιπόν αρκετά θέματα προς επίλυση.

Ο κ. Καναβός σημειώνει : "Όλα αυτά λοιπόν είναι πάρα πολύ σημαντικά, για την χώρα μας και από την μεριά μας συμμετέχουμε και σε ένα μεγάλο πρόγραμμα που έχουμε πάρει από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το οποίο αφορά την αξιολόγηση τεχνολογιών υγείας, το Αdvance ΗΤΑ. Εδώ βλέπουμε μεθοδολογίες όπως τα πολλαπλά κριτήρια, σχετικά με την αξία προϊόντων, κοιτάζουμε πάρα πολύ ενεργά το πώς οι ασθενείς μπορούν να δώσουν οι ίδιοι τα χρήματα, κοιτάμε πάρα πολύ τα ορφανά φάρμακα και γενικώς άλλες τεχνολογίες υγείας . Είναι ένα μεγάλο project το οποίο έχει αγκαλιάσει γύρω στις 13 χώρες. Βέβαια όλα αυτά δεν έχουν καμία σχέση με την ελληνική πραγματικότητα! Κι αυτό γιατί ενώ τα τελευταία 20 χρόνια συνάδελφοι μας στο εξωτερικό έχουν βάλει όλες αυτές τις μεθοδολογίες στη διαδικασία λήψεις αποφάσεων και έχουν προχωρήσει μεθοδολογικά και εμπειρικά να αξιολογήσουν, τι γίνεται και το πώς μπορούν να βελτιώσουν την αποδοτικότητα του συστήματος, εμείς δε κάναμε τίποτα ή κάναμε πάρα πολύ λίγα. Και βέβαια η συγκυρία δεν είναι πάρα πολύ καλή για την χώρα".

Ο κ. Καναβός αναφέρει μάλιστα τα αποτελέσματα από το τελευταίο ευρωβαρόμετρο όπου υπάρχουν χώρες όπως το Λουξεμβούργο, το Βέλγιο η Αυστρία, η Σουηδία, η Βρετανία κ.λ.π. όπου το επίπεδο ικανοποίησης για το σύστημα υγείας υπερβαίνει το 80% σε μερικές περιπτώσεις το 90% και στον αντίποδα υπάρχουν χώρες όπως η Λιθουανία, η Βουλγαρία, η Πολωνία και η Ελλάδα με την χώρα μας μάλιστα να είναι ο ουραγός, όπου η ικανοποίηση για το σύστημα υγείας δεν υπερβαίνει το 10%.

"Όταν λοιπόν ρωτάμε τους εμπλεκόμενους φορείς, για το πώς θα μπορούσε η καινοτομία να μπει στη διαδικασία λήψης αποφάσεων παίρνουμε απαντήσεις όπως «θέλουμε οπωσδήποτε ένα σταθερό, ένα προβλέψιμο σύστημα και θέλουμε ένα σύστημα το οποίο να είναι ικανό να καλύψει τις ανάγκες του πολίτη, θέλουμε ένα σύστημα στο οποίο να μπορούμε να μετρούμε μακροοικονομικά, θέλουμε αποδοτικές ρυθμιστικές αρχές, είναι πάρα πολύ σημαντικό. Θέλουμε άρση στον υποβιβασμό των υπηρεσιών υγείας. Να υπάρχει λογοδοσία, έτσι ώστε να ξέρουμε τι κάνουμε και τι θέλουμε»".

"Μιλώντας, λοιπόν σε ασθενείς, σε ακαδημαϊκούς, στη βιομηχανία, και σε γιατρούς της Ελλάδας βλέπουμε ότι το μέλλον μπορεί να προδιαγράφεται κάπως καλό. Πρώτη μας ερώτηση ήταν, πως καταλαβαίνετε τον όρο καινοτομία. Κάποιος μας απάντησε π.χ. είναι να γλιτώνουμε χρήματα. Κάποιος άλλος είπε ότι η καινοτομία θέλω να είναι πιο αποτελεσματική από οτιδήποτε είναι διαθέσιμο τώρα... άλλος μας είπε, θέλω να έχει πολύ λιγότερες παρενέργειες. Άλλος είπε, θέλω να πάω στη δουλειά μου ή να κάνω αυτά που μου αρέσουν άμεσα χωρίς να έχω περιορισμούς κ.λ.π.

Η δεύτερη ερώτηση που τους θέσαμε είναι «Πως η φαρμακευτική καινοτομία μπορεί να αλλάξει την ζωή σας». Κι εκεί υπήρχαν θέματα όπως ποιότητα ζωής, τρόποι επιβίωσης, να μπορώ να κάνω αυτό που θέλω σήμερα και αύριο. Αν μπορώ να πω στους ασθενείς μου να κάνουν αυτό που θέλουν. Να μειώσουν τα κόστη στο σύστημα κ.λ.π. Δηλαδή πολλές διαφορετικές οπτικές από τους εμπλεκόμενους.

Η τρίτη ερώτηση αφορά στο «ποια κριτήρια θα χρησιμοποιήσετε για να μετρήσετε την αξία της φαρμακευτικής καινοτομίας από την πλευρά την δικιά σας». Πολλοί είπαν όλοι οι παράγοντες οι οποίοι είναι διαθέσιμοι και έχουν να κάνουν σε σχέση με αυτό. Άλλοι μας είπαν ότι τα κριτήρια είναι ανάλογα με το πόσο σημαντική και σοβαρή είναι η ασθένεια. Το πώς επηρεάζεται η οικογένεια και η κοινωνία.

Η τέταρτη ερώτηση ήταν για το πως νομίζετε, ότι θα πρέπει να αξιολογείται στην Ελλάδα η τεχνολογία στον άμεσο μέλλον. Κάποιοι μας είπαν, ότι ναι θέλουμε ένα καινούργιο σύστημα τεχνολογιών υγείας. Αντίθετα άλλοι μας είπαν ότι δε χρειάζεται να κάνουμε ένα καινούργιο σύστημα. Άλλοι τόνισαν ότι δεν θα «ἁνακαλύψουμε τον τροχό. Απλά θα φέρουμε ένα σύστημα τεχνολογιών υγείας στο οποίο να βασιστούμε και το οποίο ήδη έχει παραχθεί σε άλλες χώρες. Άλλοι μας είπαν επίσης ότι θέλουμε να διαπραγματευτούμε».

Και εδώ ο κύριος Καναβός σημειώνει πως η διαπραγμάτευση είναι ένα πολύ σημαντικό θέμα. «Σαν χώρα σαν εμπλεκόμενοι φορείς, δεν έχουμε συνηθίσει την διαδικασία της διαπραγμάτευσης και αυτό είναι ενδεχομένως κάτι που μπορεί να δούμε στο μέλλον. Και μάλιστα σε μια περίοδο που πρέπει να γίνουν μεταρρυθμίσεις για την οποία τα πρώτα δείγματα της έρευνα δείχνουν ότι οι ερωτώμενοι θεωρούν πως πρέπει να αλλάξουμε το σύστημα τελείως, όχι μόνο το σύστημα διάθεσης, τιμολόγησης φαρμάκων και αποζημίωσης, αλλά γενικότερα το σύστημα υγείας. Πρέπει να έχουμε ένα πολύ δυνατό σύστημα πρωτοβάθμιας κάλυψης και βέβαια θα πρέπει να έχουμε καλύτερη συνταγογράφηση».